Laat ik vandaag eens lekker gaan zeiken. Ik heb een paar weken geleden een opiniebijdrage geschreven voor de Volkskrant, die de schending van in verdragen vastgelegde mensenrechten door Nederland aankaart. Natuurlijk begrepen van hen die erop reageerden, de minsten waar het nu eigenlijk om ging, en ontaardde de discussie in het gebruikelijke politieke moddergevecht, wat zo kenmerkend is voor onze decadente tijdsgeest.
Vandaag ga ik het hebben over “werk”. Ik doe werk, via het internet. Alles waar geld voor is, alles wat met een laptop-computer en zonder overdreven specialisatie kan worden gedaan. Doordat ik dagelijks op zoek ben naar nieuwe opdrachten, zie ik alle mogelijke jobs langskomen. En met heel weinig uitzonderingen zijn al die jobs volkomen zin-loos. Maar het levert “geld” op, dus heeft het in het systeem morele waarde. De reden waarom ik aan geld verdienen doe, is omdat ik het nodig heb om een transitie mogelijk te maken naar een meer ecologisch verantwoorde leefstijl. En natuurlijk omdat ik het systeem zo verafschuw dat ik liever uit een vuilnisbak eet dan dat ik mijn hand ophoud in de burelen van de sociale voorzieningen. Nagenoeg al het geld wordt gespaard, om dingen te kopen die mij onafhankelijk van het systeem kunnen maken, zoals fruitbomen, zonnepanelen, of grond.
Laat ik een paar voorbeelden geven van het “werk” dat men zoal aantreft. Wat denkt u van artikelen schrijven over steden of handtassen waarin bepaalde trefwoorden precies drie keer mogen voorkomen, zodat de slimme ondernemer geld kan verdienen aan de advertenties die naast die artikelen worden geplaatst? Of het ontwerpen van een website die er al is, zodat de slimme ondernemer er nog meer geld aan kan verdienen? Of het versturen van e-mails met reclame? Of het vertalen van een Engels document dat iedere betrokkene toch wel begrijpt? Of van het omhoogwerken bij Google van een bedrijf, alsmede zijn concurrent, zodat het eindresultaat precies hetzelfde is?
Volstrekt zinloos werk. Werk dat geen waarde toevoegt. Nu denkt u, dat geldt misschien voor die projecten op het internet, maar niet voor “echte” banen, waar mensen gewoon degelijk van negen tot vijf meedraaien. Daar zou u zich eens lelijk in kunnen vergissen. Feit is dat computers steeds meer “werk” sneller en beter doen, en dat dit slechts ten dele kan worden verhuld door bullshit-maatregelen en onzinnige werkverschaffing. Je kunt geen zinvolle “banen maken”. De hoeveelheid zinvol werk die vandaag in Nederland wordt verricht is, beweer ik zo maar eventjes, hoogstens 10% van alles wat als “werk” wordt verkocht. Een paar chirurgische ingrepen, wat activiteiten op de akkers, in de bakkerijen, en dergelijke.
Volgens Michael Hardt en Antonio Negri gaat het kapitalisme een nieuwe fase in. Uitbuiting vindt niet meer alleen op de fabrieksvloer plaats, maar betreft nu juist ook de hogeropgeleiden. Kapitalisten maken zich meester van hun intellectuele producten en kasseren alle winst, zonder zelf ook maar iets bij te dragen. Ik zou vandaag lekker gaan zeiken over de zinloosheid van vrijwel al het werk dat het systeem, dat aan haar eigen efficiency ten onder aan het gaan is. Nu doe ik mijn gulp maar weer dicht, en ga verder met het maken van mijn o zo belangrijke kunst – daar kan geen conservatieve VVD-lul me vanaf houden.