Deze week weer een vers gedicht (ik weet het, “vers” is een relatief begrip, tegen de tijd dat dit online te lezen is, ben ik al vele mijlen verder of wie weet zelfs al overleden! Maar niet getreurd, we kunnen gewoon doen alsóf het vandaag vers geschreven is. Deze les laat de ontstaansgeschiedenis van een simpel gedichtje zien vanuit een enkel beeld, namelijk het beeld van een zebrapad.
Ik dacht na over sporen en paden die ingeslepen sporen zijn, tijdens mijn dagelijkse jog. En toen zag ik een zebrapad! Verdomd, dacht ik, dat is eigenlijk wel poëtisch, dat zo’n zebrapad niet begrepen wordt door de archeologen van de toekomst, die alleen een paar streepjes zien en niet de semiotiek van een pad. Simpel als die gedacht is, ik wilde er een gediggie van maken. Dit schreef ik:
here is a good place to be nobody
Sporen I
De archeologen van een toekomstige beschaving
vragen
waartoe de zebrastrepen dienden
op al dat asfalt
Dat gewichtige gedoe met ‘Sporen I’ bevalt me niet, en wat voegt die cursieve regel toe? Die hoort eigenlijk elders, op een eigen bladzijde, dat mag best.
Quality control: stelt de lezer zich die toekomstige archeologen voor zoals we dat willen? Heeft de lezer het beeld te pakken van een verlaten en vervallen spookstad, waar op wonderbaarlijke wijze vooral de zebrapaden behouden zijn gebleven? Moeten we dat niet expliciet maken, dat de zebrapadverf onuitwisbaar is o.i.d.? Zo kan de lezer denken, wat een flauwekul, men vindt misschien scherven porselein, gouden ringen, bepaalde plastics, marmeren tegels, maar geen zebrapaden!
Het beeld kan dus leuk en aardig zijn in je hoofd, de lezer heeft daar weinig aan. Hoe kunnen we dat hier verbeteren? Schrappen! Het is een nep-diepzinnigheid en ontzettend irritant. Als je niks te melden hebt, moet je gewoon je bek houden.
We zijn terug bij af, giraf. Poëzie schrijven is je nek uitsteken. Trek je niks aan van de nefarieuze mannetjes. Sporen.
hoe het in het jaar 2639 met de archeologie is gesteld
keramiek, gouden ringen, bepaalde plastics, stalen pannen, bronzen bustes, marmeren tegels, dat zal zij vinden
maar geen zebrapaden
zeker geen zebrapaden
op zoek is zij wel naar zebrapaden,
net als wij
Het gedicht is pregnanter geworden, en er is een spanning geïntroduceerd. De titel ‘sporen’ is overbodig, dat werkt hier te didactisch, net als het “net als wij” trouwens. Schrappen! Ervoor in de plaats komt een simpele komma. Voor de luchtigheid sommen we allerlei dingen op die lang houdbaar zijn (zie de documentaire The World Without Us voor meer over dit poëtische onderwerp).
Zo vinden we ook het gedicht van Sara Teasdale, waarin de regels:
Not one would mind, neither bird nor tree
If mankind perished utterly;