We gaan gewoon door. Vandaag een ding dat ik oorspronkelijk schreef in het steenkolenengels dat mij machtig is. Het heeft de klinkende titel “het is een nacht”, een knipoog naar Guus Meeuwis, samen met Petrus Donders en Roy Donders de beroemdste persoon uit de stad waar jullie cursusleider is geboren, Tilburg.
Het is een nacht
Het is een nacht, die op zoek is naar adjectieven
ik ben klaarwakker en observeer de chemie in mijn hersenen
verlangend naar de zoete geur
van menselijk begripdeze nacht is een donkere trombone
ik dobber in zijn chocolade-ademik denk aan de zesde massa-uitsterving,
de zevende symfonie van Beethoven
het kraakbeen van kathedralenonze afgekochte tijd,
hoe we vrijen in de ochtend
zachtjes het onvermijdelijke uitvinden
in hetzelfde zijden licht dat de Boeddha buiktedeze eeuw is van ons,
deze stilte
is ons,vergeet niet,
een aanwezigheid van vingertoppen te zijn
een commune van atomen die ons heel maakt
als we ruziënen om alles wat we hebben,
wanneer de laatste god kauwt op koperdraad
naar zo’n nacht te slingeren
Waar te beginnen? Voor de vertaling is gebruik gemaakt van Google Translate™ en ik heb ter voorbereiding louter een paar lelijkheden en onjuistheden verbeterd. Nu kunnen we dus met het echte werk beginnen!
Het is nog te duidelijk een vertaald vers, en die originele auteur – nou nou nou, dat moet me d’r eentje geweest zijn.
Laten we eerst eens op een rijtje zetten welke dingen er in het Engels “werken” maar niet in het Nederlands:
a night searching for adjectives. Adjectief is in het Nederlands te technisch, maar ‘bijvoeglijk naamwoord’ klinkt niet.
human understanding is breder dan ‘menselijk begrip’
i am flotsam gaan we natuurlijk niet vertalen met ‘ik ben een wrakstuk’
invent the inevitable allitereert, het Nederlands niet
that bellied the Buddha. To belly is een werkwoord in het Engels, ‘buikte’ hebben we voor de gelegenheid uitgevonden. Bellied is maar een lettergreep meer dan belied.
This still betekent een stil fototafereel maar kan ook als bepaling voor het is us op de volgende regel worden gelezen
a commune of atoms that makes us up speelt met ’to make it up’ – goedmaken.
to hurl betekent ook kotsen of schelden: het Engels is hier rijker.
Het idee van dit gedicht is simpel: de nacht zoekt naar adjectieven, dan komt er een hoop reflectie over amor fati (het onvermijdelijke uitvinden, jezelf identificeren met de eeuw waarin je leeft en de verwondering voor pure aanwezigheid en dat we slechts een verzameling atomen zijn), vervolgens duikt de ‘laatste god’ op kauwend op koperdraad (hij kan zich alleen nog voeden met de infrastructuur van de informatiesnelweg, die ons mensen verbindt en dreigt tot een gemeenschap te smeden die de goden overbodig maakt). En tenslotte wordt het beeld omgedraaid: de mensen slingeren ‘alles wat ze hebben’ naar die nacht. Don’t go silently into the night: Dylan Thomas lässt grüßen.
Voor de Nederlandse Guus Meeuwis-editie gaan we een paar aanpassingen maken. We gebruiken het woord ‘zeedrift’.
Het is een nacht
De nacht is op zoek naar bepalingen
ik lig klaarwakker en observeer de chemie in mijn hersenen
verlangend naar de zoete geur van menselijk begripde nacht is een donkere trombone
ik ben zeedrift in zijn chocolade-ademik denk aan de zesde massa-uitsterving,
de zevende symfonie van Beethoven
het kraakbeen van kathedralenonze vrijgekochte tijd,
hoe we vrijen in de ochtend
het onvermijdelijke uitvinden
in hetzelfde zijden licht dat de Boeddha buiktedeze eeuw is van ons,
dit is onze stiltevergeet niet,
de aanwezigheid van vingertoppen
de gemeenschap van atomen waaruit
onze ruzie bestaaten wanneer de laatste god kauwt op koperdraad,
slingeren we alles wat we hebben
de nacht tegemoet
Wees niet zuinig met commentaar!