Welkom bij een aflevering met een kort gedicht over macht. Om zo’n gedicht zinvol te maken moeten we precies weten waar we het over hebben.
Het wezen van de macht
Macht is jouw branding in de geest van de anderen
een ingeslikte telefoon
die je niet uit kunt zetten als je wordt gebeld
iets zeggen en een ministerie, een afdeling
een crew, een sector, een keuken
voert dat dan uit.
het is commanderen met vlinders in je buik.
het is juche 105
macht is het betere moraliseren
‘Branding’ is dubbelzinnig: merknaam en golven, schuingedrukt is waarschijnlijk het leenwoord bedoeld, leuk spel. De ingeslikte telefoon vind ik raar en lijkt juist op onmacht te wijzen. Bovendien klinkt het niet poetisch. Of Gaat het hier om een Hegeliaanse dialectiek, maar dan is het niet alleen commanderen, ook de knecht heeft een quotum macht? Wat doet ‘juche’ (de Noord-Koreaanse) jaartelling daar? Is het geen macht zonder vlinders in je buik? En moraliseren? Waarom dachten we dat dit gedicht verbeterbaar is?
Het beeld van macht als commanderen is beperkt, maar met filosofische of poetische verbeelding rekken we het begrip van commanderen op totdat het alle sociale handelingen omvat. Het is een triviale observatie dat ‘onmacht’ alleen zichtbaar wordt wanneer ze ruimte inneemt, assumes herself, dus een minimum aan macht uitoefent.
een crew, een sector, een keuken / een vinger, een long, een darm
Steeds onbewustere processen. Maar met zulke voorspelbare ingrepen wordt het geen poezie. Laten we het bij ervaarbare macht houden. In een managementboek lezen we dat het om ‘werking’ gaat. Moeten we een filosofievak volgen over Heidegger, Nietzsche, Deleuze? Mijn geliefde filosofie lijkt bijna synoniem met ‘wat anderen gezegd hebben’. Misschien is dat niet zonder reden zo, maar de traditie van het zelf nadenken moet voorlief nemen dat we dan misschien een paar stappen minder ver kijken dan de Groten. Bewust minder ver kijken – daar mengt zich de poëzie (ineens met puntjes) in het gebeuren.
Macht, dus. holst en klokt, daast en rekelt. Nee, klank en associatie is niet genoeg. We hebben een kleine pittoreske scène nodig, zoals ik ze bij Tonnus Oosterhoff heb gezien. In een paar regels een beeld neerzetten dat precies die nuance weergeeft waar we op zinnen.
de macht van de anderen is een mannetje dat staat te roken in ons hoofd
Een mannetje dat sigaretjes rookt, in de jaren ’90 toen dat nog gewoon was. geleund tegen een hek / hij houdt de andere mannetjes in de gaten / stilstaande mannetjes / loeren, loeren
rare mannetjes, daar staan ze, bewegingsloos te staren / je gaat ook maar zo staan maar dan bedenk je dat het geen gezicht is wanneer je in je eigen hoofd gaat staan / je blijft tussen hen doorlopen, spitsroede tussen eindeloze rijen mannetjes /
Wat ik altijd al wilde uitdrukken over het fenomeen macht is dat het werkt door de psyche van de passieve/ontvangende kant. Het is ontzettend triviaal allemaal. De macht van een keizer wordt gedragen door zijn onderdanen – wat valt daar filosofisch aan te beleven? Dat zelfvertrouwen (dat bij de auteur soms helaas gering is) betekent dat je een goede onderdaan, en een goede keizer, van jezelf moet zijn. Of is die sociale metafoor voor onze psyche zelf een vooroordeel dat ons belemmert de ware toedracht te herkennen?
je hoofd is aan kant, hoerigkeurig
machtstiksels / engeltranen parelen (?) op zolder in de mufte kofferen / Ra,
rasters, jouw merknaam / in de geest van de anderen / bitte melden!
vindinglijf, het nu. branding van de stilzee / oxidatie, maandorst, hoorntijd. macht koepelt ons
de faun rookt een sigaretje / niets dan loeren / jonge ervaringen! meelwit doorwinterd
overal rebelletjes / vetgod, vier holle ossenmagen / Autokino (‘bioscoop van jezelf”). een loodlijn geworpen vanaf je knekelend hoofd
Is dat genoeg materiaal? “Macht” heeft de auteur altijd onzeker gemaakt, dus ook nu heb ik eigenlijk geen idee wat we opleveren:
Autokino
in een raster, hoerigkeurig
loert, vol maandorst,
de rebelmacht koepelt om
zijn hoofd, de stilzee
loodt het nueen harem auto’s
dobbert op de muf
Ra, de vetgod, egt
Sla het, zoals u hopelijk gewend bent, aan diggelen met commentaar! Hebben jullie ook onderwerpen waarover je moeilijk kunt schrijven? Tot de volgende keer!